Elektronik enstrümanların hızla kullanımının arttığı bilgi ve iletişim teknolojisi, gün geçtikçe hayatımıza daha fazla nüfuz ediyor. Arabalar, uçaklar, telefonlar… Kısacası hayatımızın içinde bulunan her şey, buzdolapları bile!... Eğer, bir uçak, elektronik sistemler ile güvenli, verimli ve ekonomik şekilde uçabiliyorsa, bunu orta gerilim hücrelerinde de yapabiliriz.
Aslına bakarsanız, orta gerilim hücrelerinde, elektronik enstrümanlar kullanılmaktadır. Koruma röleleri uzunca bir süre önce, ölçüm ve kontrol fonksiyonları ile donatılarak, dijital teknolojiye kavuşmuştur. Koruma rölesinin bağımsız olması, hücre içinde elektroniğin gelişmesini sistemin bütününe bakarsak engeller. Hal böyle olunca, hücre içinde kablajmanları ve mekanik aksamları, elektronik ve yapay-zekâ ile değiştirmek büyük fayda sağlayacaktır. Yazının devamında, bunları net bir şekilde görmeye çalışacağız.
Bahsedilen yeni fikir şu şekilde; Orta gerilim hücresini koruma rölesi ve diğer entegre akıllı fonksiyonlar olarak, iki parçaya ayıralım. Kablolama, mekanik fonksiyonlar yerini, evrensel düşük güçlü sensorlar, yazılım, standart haberleşme protokollerine bırakacak ve bu durum operasyonların azaltılması, maliyetlerin düşürülmesi ve sistem ömrünü uzatmaya yol açacaktır. Bir nevi uçaklarda rastladığımız otomatik pilotla uçmaktan farksız olacaktır.
Hücre içerisinde, elektroniğin kullanılmasının bir diğer önemli faydası da; hücrenin sağlığını izlemektir. Bunun anlamı şudur; düzenli olarak hücre içerisinde ısı, nem, bağlantı durumu, izolasyon, kirlilik, komponentlerin aşınma durumu, aynı zamanda teçhizatın bulunduğu ortamdaki iklim koşullarının da izlenerek, hücrenin durumunun iyi olduğunun, ya da arızaya geçme ihtimaline karşılık, sürekli kontrol imkanı tanır. Bu yapı, sadece hücrenin yaşam süresini uzatmakla kalmayıp, aynı zamanda, teçhizatın durumuna göre de bakım yapılmasını sağlar. Yani zamana dayalı bakım yerine, duruma göre bakımı baz alınacaktır. Bu sayede, işletme ve bakım maliyetleri daha da azalacaktır.
Elektroniğin, hücrelere entegrasyonu ile birlikte, hücre üreticileri müşterilerine daha hızlı teslimat yapma şansı bulacaktır. Daha az kablolama ve standart elektronik parçaların kullanılması ile hücrelerin yapım süreçleri daha da hızlanacaktır.
İzlenebilirlik, ayrıca büyük bir avantaj olarak görülmektedir. Elektronik ortamda toplanan veriler, farklı komponentlerin yaşam ömürlerinin yönetimi konusunda da yardımcı olur. Bu şekilde verilerin tutulması-aktarılması, komponentlerin tam özelliklerini, yerini, bakıma müdahale zamanlarını da gösterecektir. Özellikle hücrelerde kullandığımız akım yolundaki kesici ve ayırıcılar için, çok önem arz etmektedir. Kesicinin devir hızı, performansı, iş hacmi, doğru ve kesin bilgi ile izlenebilecektir.
Bugün, orta gerilim hücrelerinde operasyon gerçekleştirmek zor olabilir. Bunun sebeplerinden bir tanesi, farklı satıcıların, farklı bileşen kullanması ve bunun sonucunda da gerekli operasyonların gereken zamanda yapılamaması sonucu ortaya çıkabilir. Elektronik komponentler ile donatılmasıyla tüm muhtemel operasyonlar, motorlu bir şekilde hücre üzerinden otomatik olarak yapılması sağlanacaktır. Operatörün, hücre kabinin içine aşina olması gerekmeyecek, sadece, gerekli operasyonu etkinleştirmek için, basitçe butona basması yeterli olacaktır. Sadece, bu işlem için, güvenli bir mesafeden, kablosuz haberleşme kullanılarak, bir akıllı telefon ya da tablet üzerinden gerçekleştirilebilecektir.
Sonuçta; orta gerilim hücrelerine, elektroniğin entegrasyonu ile, daha ekonomik, daha verimli ve ekipmanın ömrü uzatılmış, güvenlik opsiyonları artırılmış olacaktır. Bir nevi orta gerilim hücreniz telefonunuz gibi akıllı hale gelecek ve sizinle iletişime geçecektir. İzleyelim ve görelim.
Yiğit ÇAKIR
Schneider Electric
Energy Business